Halverwege de jaren 2000 nam Israël afstand van de aanpak van Hasbara, ‘uitleggen’, als internationale communicatiestrategie. Onder leiding van marketingconsultant Ido Aharoni werd Brand Israel opgezet – een Israëlisch equivalent van de I Amsterdam-campagne. Het idee daarachter is volgens Stelder: Israëls imago ombuigen van onderdrukkende, militaire staat naar aantrekkelijke vakantiebestemming en progressief land, waar investeringen in goede handen zijn en dat politieke steun verdient. Een van de doelgroepen van die campagne was de ‘westerse homogemeenschap’. ‘We willen elke buitenlandse homotoerist veranderen in ambassadeur voor het land,’ vertelde LHBTQI-adviseur voor Tel Aviv, Yaniv Weizman, in 2014 over de strategie in het Israëlisch dagblad Haaretz. Palestijnse LHBT-activisten doopten deze nadruk op homovriendelijkheid door Israël ‘pinkwashing’.

In haar promotieonderzoek houdt Stelder de Brand Israël-campagne tegen het licht. Aan de hand van analyse van het academisch, journalistiek en activistisch debat, politieke speeches en visuele cultuur evalueert ze hoe de campagne de verhouding tussen Israël en de Palestijnen beïnvloedt. Daarnaast brengt ze in kaart hoe de campagne het internationale beeld van die verhouding tussen Israël en Palestina kleurt. 

‘Israël is anders’

Brand Israel heeft z’n doel niet gemist, toont Stelder. In 2011 sprak de Israëlische premier Benjamin Netanyahu het Amerikaanse Congres toe. ‘In een regio waar vrouwen worden gestenigd, homo’s worden opgehangen en Christenen worden vervolgd, valt Israël op. Het is anders.’ Applaus viel hem ten deel. Tijdens de Israëlische aanval op Gaza in 2014, waarbij 2100 doden vielen aan Palestijnse en 73 aan Israëlische zijde, schreef het gezaghebbende Amerikaanse LHBT-magazine The Advocate in een hoofdredactioneel commentaar: ‘Ongeacht wat er in 1948 is gebeurd en of er enige validiteit is in het Palestijnse pleidooi voor soevereiniteit etc. […] We kunnen ons niet permitteren dat Israël iets anders is dan sterk en veilig en dat geldt in het bijzonder voor de LHBT-gemeenschap hier in Amerika en wereldwijd.’

‘Door aandacht te vestigen op homorechten, profileert Israël zich als moderne democratie waar burgerrechten worden gerespecteerd’, aldus Stelder. ‘Maar tegelijkertijd maakt de staat inbreuk op de rechten van Palestijnen, queer of niet, door nederzettingen te bouwen in de Palestijnse gebieden en met discriminerende wetgeving jegens Palestijnen die in Israël wonen.’

Islamofoob

In haar onderzoek brengt Stelder ook in kaart hoe de Palestijnse queer-gemeenschap omgaat met Israëls campagne. Stelder: ‘Het vertoog van Israël als ‘homovriendelijk Mekka in de regio’ onderschrijft en versterkt anti-Arabische en islamofobe vooronderstellingen en sentimenten. Het idee dat mensen én Palestijn of Arabier én queer kunnen zijn, is nauwelijks meer voorstelbaar. Een Palestijnse activist die aanvankelijk binnen een Israëlische homorechtenbeweging actief was, vertelde me bijvoorbeeld dat zij daar wel lesbisch mocht zijn, maar haar Palestijnse identiteit bij de voordeur diende af te schudden.’ Die spanning bewoog de Palestijnse queer-gemeenschap zich af te scheiden van de Israëlische homobeweging. In 2006 richtten zij de groep alQaws for Gender and Sexual Diversity in Palestinian Society op.

Ten slotte bepleit Stelder evaluatie van de inhoud van het ‘homovriendelijke karakter’ van Israël. In 1988 werd het verbod op seks tussen mensen van hetzelfde geslacht opgeheven en sinds 1993 mogen homo’s dienen in het leger. Stelder plaatst kanttekeningen bij de nadruk op het leger binnen de Israëlische homogemeenschap. ‘Als dienen in het leger het symbool is voor een beweging voor gelijke rechten, dan wordt het onmogelijk te kijken naar de mensenrechtenschendingen die dat leger dagelijks uitoefent. Om een idee te krijgen van waar de prioriteiten liggen, kun je ook in beschouwing nemen dat er jaarlijks meer geld naar de promotie van Israël als homobestemming gaat dan naar de homorechtenbeweging zelf.'

Promotiegegevens

Mw. M.L. Stelder: Queering the Occupation: from Zionist Sexual Politics to Palestinian Decolonial-Queer Imaginaries. Promotor is prof. dr. M.D. Rosello.

Tijd en datum

De promotie vindt plaats op dinsdag 6 maart om 10.00 uur
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam