In een serie artikelen, nu als early view online, delen de onderzoekers de resultaten van hun onderzoek naar de oorsprong van het zelfbeeld bij kinderen.

Wie ben ik? Kinderen worden geboren zonder antwoord op deze prangende vraag, maar daar komt snel verandering in. Binnen een paar jaar zijn ze in staat om zichzelf te herkennen in de spiegel, zichzelf bij naam te noemen, zichzelf te beoordelen, en te weten wat andere mensen van ze vinden.

Onderzoek van Christina Starmans (University of Toronto) laat zien dat zelfs kleuters al een idee hebben van wat het betekent om een ‘zelf’ te hebben. Kleuters denken dat het zelf uniek is, losstaat van het lichaam, onveranderd blijft en zich bevindt in het hoofd, achter de ogen. Onderzoek van Andrei Cimpian (New York University) en zijn collega’s heeft aangetoond dat kleuters ook al in staat zelfwaardering te vormen: hoe tevreden ze zijn met zichzelf als persoon.

Sociale relaties

Na verloop van tijd ontstaan er enorme verschillen tussen kinderen in hun zelfbeeld. Sommige kinderen zijn tevreden met zichzelf, terwijl anderen zich slecht voelen over zichzelf. Sommige kinderen zien zichzelf als superieur aan anderen, terwijl anderen zichzelf als gelijkwaardig zien aan andere kinderen. Sommige kinderen geloven dat ze zichzelf kunnen verbeteren, terwijl anderen denken dat hun vaardigheden in steen gebeiteld zijn. Waar komen deze verschillen vandaan? Wat zorgt ervoor dat kinderen zichzelf zien zoals ze dat doen? ‘Er is verrassend weinig bekend over hoe het zelfbeeld van kinderen ontstaat’, vertelt Brummelman. ‘Het is hoog tijd dat daar verandering in komt. Met deze verzameling artikelen willen we het opkomende onderzoek op dit terrein in de etalage zetten.’

‘Wat uit deze artikelen blijkt is dat sociale relaties een cruciale invloed hebben op het zelfbeeld van kinderen,’ zegt Brummelman. Onderzoek van Michelle Harris (University of California) en haar collega’s toont aan dat kinderen hogere zelfwaardering ontwikkelen als ze warmte ontvangen van hun ouders. Warme ouders tonen interesse in wat hun kind doet en delen plezier met hun kind, waardoor het kind zich gezien en gewaardeerd voelt. Brummelmans eigen onderzoek laat zien dat kinderen juist lagere zelfwaardering en soms narcisme kunnen ontwikkelen als ze veel opgeblazen complimenten krijgen van hun ouders, zoals ‘Wat heb je dat fantastisch goed gedaan!’ Zulke complimenten kunnen kinderen het gevoel geven dat ze fantastisch zijn, maar tegelijkertijd de angst oproepen dat ze van hun voetstuk kunnen vallen.

Aanmoedigen

Eerder onderzoek heeft het belang aangetoond van een groei-mindset: de overtuiging dat je je vaardigheden kunt ontwikkelen met oefening en inzet. Kinderen met een groei-mindset gaan uitdagingen aan, zetten door als het tegenzit en zien faalervaringen als leerervaringen. In een overzichtsartikel beschrijven Kyla Haimovitz en Carol Dweck (Stanford University) hoe ouders een groei-mindset kunnen aanmoedigen door kinderen te prijzen voor inzet in plaats van talent - bijvoorbeeld  ‘Wat heb je goed je best gedaan!’ - en door kinderen te leren dat faalervaringen niet schaden maar juist leerzaam zijn. Ouders kunnen kinderen aanmoedigen om zich bijvoorbeeld af te vragen: waardoor heb ik zo’n laag cijfer gehaald, en wat kan ik de volgende keer beter doen?

In alle van de in totaal 10 artikelen staat het zelfbeeld van kinderen centraal. Aan bod komen onder meer zelfwaardering, narcisme, zelfcompassie, mindsets en zelfvertrouwen. ‘We kunnen stellen dat kinderen hun zelfbeeld vormen op basis van de sociale relaties die ze hebben, de feedback die ze krijgen, de sociale vergelijkingen die ze maken en de culturele normen die ze waarnemen. Onze bevindingen benadrukken het diepgewortelde sociale karakter van de zelfbeeldontwikkeling’, aldus Brummelman.

Publicatiegegevens

Editorial: Brummelman, E., & Thomaes, S. (2017): ‘How children construct views of themselves: A social-developmental perspective’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12961

Special Section ‘Origins of Children’s Self-Views’, onder redactie van Brummelman & Thomaes, met bijdragen van:

1. A.I. Becht, S.A. Nelemans, M. Van Dijk, S.J.T. Branje, P.A. van Lier, J.J.A. Denissen & W.H.J. Meeus (2017): ‘Clear self, better relationships: Adolescents’ self-concept clarity and relationship quality with parents and peers across five years’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12921
2. E. Brummelman, S.A. Nelemans, S. Thomaes & B. Orobio de Castro (2017): ‘When parents’ praise inflates, children’s self-esteem deflates’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12936
3. A. Cimpian, M.D. Hammond, G. Mazza & G. Corry (2017): ‘Young children’s self-concepts include representations of abstract traits and the global self’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12925
4. K. Haimovitz & C.S. Dweck (2017): ‘The origins of children’s growth and fixed mindsets: New research and a new proposal’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12955
5. M.A. Harris, M.B. Donnellan, M. Garnier-Villareal, J. Guo, D.P. McAdams & K.H. Trzesniewski (2017): ‘Parental co-construction of 5–13-year-olds’ global self-esteem through reminiscing about past events’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12944
6. G.P. Knight, G. Carlo, C. Streit, & R. White (2017): ‘A model of maternal and paternal ethnic socialization of Mexican American adolescents’ self-views’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12939
7. C. Lapan, & J.J. Boseovski (2017): ‘When peer performance matters: Effects of expertise and traits on children’s self-evaluations after social comparison’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12941
8. D. Peter & H. Gazelle (2017): ‘Anxious solitude and self-compassion and self-criticism trajectories in early adolescence Attachment security as a moderator’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12926
9. C. Starmans (2017): ‘Children's theories of the self’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12951
10. S. Thomaes, E. Brummelman & C. Sedikides(2017): ‘Why most children think well of themselves’, in: Child Development (advance online publication). http://doi.org/10.1111/cdev.12937