Wereldwijde groei van streamingdiensten

Naarmate streamingdiensten wereldwijd groeiden, gingen ze ook op ongekende schaal content produceren. Hun zakelijke en distributiemodellen introduceerden nieuwe commerciële aanpakken en hun bereik veranderde voorgoed de manier waarop content wereldwijd circuleert. Bovendien veranderden hun datagestuurde benaderingen en algoritmisch aangestuurde systemen drastisch de manier waarop content wordt gemaakt en geconsumeerd.

‘Om verschillende redenen richtte ik me op de Europese context,’ legt Idiz uit. ‘Europa is een markt waarin streamingdiensten aanzienlijk hebben geïnvesteerd, maar het kent ook sterke regelgeving om lokale culturen te beschermen en promoten en om diverse culturele identiteiten te waarborgen. Bovendien is de Europese film- en televisie-industrie van oudsher gesteund door publieke omroepen, met doelen zoals diversiteit, gelijkheid, educatie en publieke waarde. Dit maakt het een interessant gebied voor vergelijkend onderzoek.’

Werken quota?

Idiz onderzocht eerst de interactie tussen streamingdiensten en Europese regelgeving, zoals de EU-richtlijn Audiovisuele Mediadiensten (AVMSD). Uit haar onderzoek blijkt dat bestaande beleidsmaatregelen die culturele diversiteit moeten bevorderen, bijvoorbeeld met quota voor Europese producties, op gespannen voet staan met de niet-lineaire, algoritmisch gestuurde aard van video-on-demand (VOD)-platforms. Hoewel de AVMSD onlangs is aangepast met specifieke quota’s, zichtbaarheidseisen en investeringsverplichtingen, toont Idiz’ onderzoek aan dat er nog veel obstakels zijn om deze maatregelen goed uit te voeren in de context van streaming.

Hoewel streamingdiensten door regelgeving en strategische belangen gestimuleerd worden om ‘lokale’ Europese content te produceren, wijst Idiz erop dat producenten deze in delen van Europa vaak aanpassen om een wereldwijd publiek aan te spreken. Deze aanpak vergroot weliswaar de internationale zichtbaarheid van Europese verhalen, maar kan ook hun lokale eigenheid verminderen. Idiz: ‘Neem de series Lupin of Ares bijvoorbeeld. Deze spelen zich in Parijs en Amsterdam af en bevatten veel beelden van die steden. Maar er is niet echt een reden waarom deze verhalen zich daar moeten afspelen; ze zijn redelijk universeel en zouden zich net zo goed elders kunnen afspelen.’

Te veel focus op data

‘Veel producenten en scenarioschrijvers met wie ik sprak, vonden dat Netflix-managers erg betrokken zijn bij hun werk en hun beslissingen vaak op data baseren,’ vertelt Idiz. ‘Zo stelden managers bijvoorbeeld wijzigingen voor met opmerkingen als: “Die grap werkt niet in andere landen” of “Amerikanen zullen dat niet begrijpen.”’ Idiz ontdekte ook dat Netflix rekening houdt met ‘tweede scherm’-kijken – het idee dat mensen tijdens het kijken afgeleid worden door een telefoon of laptop – en dat makers daarom hun programma’s zo begrijpelijk mogelijk moeten maken waarvoor je minimale concentratie nodig hebt. Idiz: ‘Dit soort redactionele input laat zien hoe Netflix het creatieve en productieve werk van mediaprofessionals beïnvloedt om series te maken volgens hun eigen “huisstijl”.’

Balans zoeken tussen diversiteit en innovatie

Nu wereldwijde streamingplatforms de mediasector blijven domineren, biedt Idiz’ onderzoek een waardevolle leidraad voor beleidsmakers, culturele instellingen en mediaprofessionals die Europa’s rijke culturele diversiteit willen behouden terwijl ze tegelijkertijd innovatie omarmen. Ze pleit onder meer voor meer transparantie in kijkcijfers, betere bescherming van intellectuele eigendomsrechten voor Europese makers, eerlijke vergoedingen en een evenwichtiger relatie tussen lokale producenten en de multinationale platforms waarvan zij afhankelijk zijn. Idiz: ‘Om de nuances van deze industriële transformaties te begrijpen, is het essentieel om doorlopend onderzoek te doen naar de wisselwerking tussen regelgeving, productie, distributie en ontvangst – en niet alleen naar één van deze aspecten.’

Promotiedetails

Daphne Rena Idiz: Streaming Giants and European Screen Production. Cultural Diversity, Creativity, and Dependence. Promotor is prof. dr. J.J. Noordegraaf. Co-promotor is prof. dr. T. Poell.

Tijd en locatie

De promotieceremonie van Idiz vindt plaats op 29 januari 2025, om 14:00 uur, in de Aula van de UvA.