Peters onderzocht de kneedbaarheid van emotioneel geheugen, met name het angstgeheugen bij mensen met een spinnenfobie. In tegenstelling tot eerder onderzoek, kan angstgeheugen worden veranderd, wat de mogelijkheid opent voor effectievere behandelingen van angst en fobieën. "We hebben een interventie getest die geïnspireerd is op herconsolidering, een behandeling die bedoeld is om angstgeheugen direct te verzwakken. Dit heeft de potentie om een terugkeer van symptomen te voorkomen, wat – als het succesvol blijkt – behandelingen voor fobieën en andere gerelateerde psychische aandoeningen zou kunnen revolutioneren."

Emotioneel geheugen
Emotioneel geheugen helpt ons te leren van zowel positieve als negatieve ervaringen. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat gebeten wordt door de hond van zijn tante. Na deze ervaring zal het kind waarschijnlijk voorzichtiger zijn in de buurt van honden. Dit soort geheugen helpt ons beschermen. Emotioneel geheugen kan echter ook dysfunctioneel worden en sterke angstige reacties oproepen die niet in verhouding staan tot het werkelijke gevaar. Als je angst voor de hond van je tante zich uitbreidt naar alle honden, kan het zich ontwikkelen tot een fobie. Dit dysfunctionele angstgeheugen kan vervolgens ook bijdragen aan vermijdingsgedrag, waardoor je geen plekken meer bezoekt waar vaak honden zijn, zoals parken.

Herconsolidering
Een van de nieuwe behandelingen voor angststoornissen zijn herconsolidatie-interventies. Wanneer een herinnering opnieuw wordt geactiveerd, bijvoorbeeld door een spin, kan deze kort instabiel worden en vervolgens opnieuw worden opgeslagen. Dit proces wordt herconsolidatie genoemd en vindt plaats in de hersenen. Op dit moment van instabiliteit is er een kans om de emotionele lading – zowel positief als negatief – van het geheugen te veranderen. Herconsolidatie zou vermijdingsgedrag sterk kunnen verminderen na een nacht slaap.

In een experiment met mensen met een spinnenfobie werd de effectiviteit van een herconsolidatie-interventie onderzocht door Peters en collega's. "We hebben getest of de herconsolidatie-interventie effectiever was dan een controlegroep bij individuen met spinnenfobie. Dit werd eerder getest voor subklinische angst in een ander experiment binnen onze onderzoeksgroep, het Amsterdam Emotional Memory Lab, begeleid door Merel Kindt."

"In deze studie confronteerden we beide groepen met een tarantula in een zogenaamde geheugenreactivatieprocedure, die onmiddellijk werd gevolgd door een medicijn of een identiek uitziende placebo-pil. Daarna kwamen de deelnemers twee dagen na deze eerste behandeling opnieuw in contact met spinnen, waarna we hun vermijdingsgedrag meetten. Een derde groep ontving ook de herconsolidatie-interventie, maar kwam pas een maand na de behandeling opnieuw in contact met spinnen, hierdoor konden we testen of een herconfrontatie binnen enkele dagen na de eerste behandeling belangrijk was voor het behandelingssucces."

"We vonden dat de herconsolidatie-interventie op de korte termijn niet effectiever was dan placebo, maar op de lange termijn wel. Het was essentieel om binnen enkele dagen na de eerste behandeling opnieuw in contact te komen met spinnen."

Spider Distress Scale
Peters en zijn collega's ontwikkelden ook een nieuw meetinstrument, de Spider Distress Scale. Deze vragenlijst meet niet alleen de angst voor spinnen, maar ook de walging die mensen kunnen ervaren ten opzichte van spinnen. "Hoewel niet direct gerelateerd aan onze behandelingsstudie, kan het verbeteren van de tools waarmee we veranderingen tijdens de behandeling kunnen monitoren uiteindelijk helpen om onze huidige interventies te verbeteren."

"Angst voor spinnen is een uitstekend model om behandelingsmechanismen in fobieën en andere angststoornissen te bestuderen, aangezien de angstprikkel vrij specifiek is. Hoewel er specifiekere angsten bestaan, zijn deze moeilijker te bestuderen in een laboratoriumomgeving. Aangst voor spinnen is zeer praktisch voor onderzoek, aangezien de fobische stimuli - de spinnen - gemakkelijk te onderhouden zijn en in verschillende maten aan deelnemers gepresenteerd kunnen worden." legt Peters uit.

Behandelingen
Herconsolidatie-interventies bieden veelbelovende mogelijkheden voor de behandeling van angststoornissen, maar ze zijn geen wondermiddel voor onmiddellijke symptoombestrijding. "Herconsolidatie-interventies werden aanvankelijk gezien als een één-sessie-behandeling, bestaande uit de ‘geheugenreactivatieprocedure’, in combinatie met het amnesische middel. We hebben gevonden dat het opnieuw confronteren met de gevreesde prikkel binnen enkele dagen na de herconsolidatiebehandeling een cruciale aanvulling is op het behandelingsprotocol. Het ervaren van de gedragsverandering tijdens deze herconfrontatie kan belangrijk zijn om angstgerelateerde meningen bij te werken en daardoor veranderingen in angst te versterken. Een behandeling in één sessie voor herconsolidatie zou te optimistisch kunnen zijn voor het effectief behandelen van klinische angsten."

De resultaten van Peters' onderzoek bieden inzichten voor het verbeteren van behandelingen voor angststoornissen en PTSS. Door aan te tonen dat emotionele herinneringen vormbaar zijn, zijn er misschien nieuwe behandelmethoden mogelijk die effectiever en minder belastend zijn. "Onderzoek naar herconsolidatie-interventies in klinische populaties staat nog in de kinderschoenen, er is nog zoveel te verkennen. Onder welke omstandigheden kan herconsolidatie worden gebruikt zodat het geheugen vervormbaar wordt? Hoeveel van deze bevindingen zijn toe te schrijven aan interferentie van herconsolidatie vergeleken met placebo-effecten? Natuurlijk is ons uiteindelijke doel om individuen die fobieën hebben en traumatische ervaringen effectief te ondersteunen door inzichten uit fundamenteel en klinisch onderzoek om te zetten in praktische behandelingen."

Promotiegegevens
Dr. Jack Peters' proefschrift, getiteld The Malleability of Emotional Memory: Modification and Measurement, promotor is Prof. M. Kindt, copromotor is dr. R.M. Visser.