De afgelopen vier jaar verdiepte Stegeman zich in de wereld van webcammen, een vorm van online sekswerk waarbij performers geld verdienen door voor een camera seksuele handelingen uit te voeren in interactie met kijkers. ‘Net als bij ander online werk hebben de websites waarop webcamperformers werken aanzienlijke invloed op hun inkomsten’, stelt Stegeman. ‘Tegelijkertijd verschilt webcammen sterk van ander digitaal werk doordat het zwaar gestigmatiseerd is.’

Dezelfde vragen voor online sekswerk als voor Uber

Bij onderzoek naar sekswerk ligt de focus meestal op seksualiteit of legaliteit. Belangrijke thema’s stelt Stegeman, maar zij wilde webcammen als werk benaderen dat vergelijkbaar is met ander online werk. ‘De vragen die ik stelde had ik bijvoorbeeld ook aan een chauffeur op Uber kunnen stellen. Hoe ziet een werkdag eruit, hoe ga je om met de online platforms die ook beslissingen voor jou nemen en hoe werk je aan je online profiel?’

Gesprekken met webcamperformers

Stegeman onderzocht de invloed die platforms uitoefenen en voerde lange gesprekken met webcamperformers in Nederland, Roemenië en het Verenigd Koninkrijk. In Roemenië, ook wel de hub van de online seksindustrie genoemd, bracht ze ook veel tijd door in fysieke studio’s van waaruit webcamperformers vaak werkten. ‘Het was lastig hier toegang te krijgen, maar op een gegeven moment had ik genoeg vertrouwen opgebouwd.’

Zichtbaarheid kan lastig zijn

‘Uiteindelijk is mijn onderzoek vooral over zichtbaarheid gegaan’, concludeert Stegeman. ‘Wat voor iedereen geldt die via een online platform werk aanbiedt, je moet goed zichtbaar zijn om je geld te verdienen. Omdat sekswerk sociaal vaak niet geaccepteerd wordt, kan die zichtbaarheid voor webcamperformers echter schadelijk zijn. Bijvoorbeeld als familie of werkgevers hen op die manier ongewild vinden.’

Categorieën op webcamplatforms geven stereotype beeld

Ook hebben de online seksplatforms veel invloed op de zichtbaarheid. ‘Webcamwerkers hebben best wat autonomie, maar het platform bepaalt ook veel.’ Bijvoorbeeld met classificatiesystemen op basis van gender, leeftijd, etniciteit en lichaamseigenschappen om klanten de weg te wijzen in de duizenden performances die live staan. ‘Dit helpt performers om zichtbaar te worden, maar vaak zijn de categorieën erg stereotype ingedeeld en niet hoe sekswerkers zichzelf willen presenteren.’

Met kleine beslissingen probeerden haar respondenten invloed op hun eigen zichtbaarheid te houden. Bijvoorbeeld door niet herkenbaar in beeld te komen, niet op de voorpagina van een website te verschijnen of door onder een ander persona te werken.

Meer controle maar ook meer erkenning

Volgens Stegeman kunnen we meer van online sekswerk leren dan we misschien denken. ‘Online sekswerk laat goed zien dat die zichtbaarheid die zo nodig is voor online werk, niet alleen positief is. Wat een online platform met jouw content doet om klanten te trekken, daar heb je geen invloed op.’ Volgens Stegeman zouden gebruikers van online platforms daarom meer controle over hun eigen content moeten krijgen.

Ook pleit ze voor meer erkenning van online sekswerk. ‘Die webcammer kan iedereen zijn: je buurvrouw, iemand van 19 of juist 58 jaar. Iemand die heel succesvol is of een beetje bijverdient. Maar het is niet iemand die buiten de maatschappij zou moeten staan. Je hoeft het zelf niet te doen, maar accepteer het van een ander.’

Details proefschrift

Hanne Stegeman, 2024, 'Behind the webcam: Contested visibility in online sex work in the Netherlands, Romania and the United Kingdom'. Promotoren zijn prof. dr. O.J.M. Velthuis en prof. dr. T. Poell.

Tijd en locatie

25 september, 16.00-17.30, Agnietenkapel, Amsterdam