De UvA-laureaten

Faculteit der Rechtsgeleerdheid
 

• Dr. Rodrigo Vallejo (Privaatrecht): Twin-Law: An Experimentalist Law for the European Green and Digital Transitions
  Het bevorderen van de Europese groene en digitale transities is een existentiële beleidsuitdaging geworden. Maar de onderlinge afhankelijkheid van de transities vereist dringend dat hun ‘jumelage’ slaagt. Twin-Law werkt een experimenteel onderzoek uit waarin de juridische reguleringsmodellen van de EU ‘Green Deal’ en het ‘Digitale Tijdperk’, die de dubbele transitie sturen, aan elkaar worden verbonden. Dit helpt rechters, beleidsmakers en onderzoekers om de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van belangrijke co-regulerende instituties over de groene/digitale kloof te beoordelen en voor de ontwikkeling van een integraal Europees beleidsmodel dat deze ‘dubbele transitie’ elders in de wereld kan inspireren.

Economie en Bedrijfskunde
 

• Dr. Thomas Douenne (Ecomomie): On the design of climate policy: improving fairness and public support
  Klimaatverandering is een van de belangrijkste maatschappelijke uitdagingen. Toch krijgt klimaatbeleid vaak geen publieke steun vanwege de hoge en ongelijk verdeelde kosten. Dit onderzoek maakt gebruik van enquête-experimenten om te begrijpen hoe mensen denken over klimaatbeleid en ongelijkheid, en van modelleringstools om beter te begrijpen hoe klimaatbeleid en ongelijkheid op elkaar inwerken. Meer specifiek is het doel om de volgende vraag te beantwoorden: Hoe kunnen we klimaatbeleid ontwerpen dat rechtvaardig is en gesteund wordt door het publiek?
   
• Dr. Albert Jan Hummel (Economie): Designing labour-market policies when firms are heterogeneous
  In veel westerse landen is de afgelopen decennia de inkomensongelijkheid toegenomen, terwijl het aandeel van het nationaal inkomen dat naar werknemers gaat is afgenomen. Om deze ontwikkelingen te begrijpen, spelen verschillen tussen bedrijven, bijvoorbeeld in hun productiviteit of de mate waarin ze marktmacht kunnen uitoefenen, een belangrijke rol. Echter, tot dusver is weinig bekend over de effecten van arbeidsmarktbeleid op zaken als lonen en werkgelegenheid, rekening houdend met verschillen tussen bedrijven. Dit onderzoek probeert deze effecten in kaart te brengen, en de gevolgen voor arbeidsmarktbeleid dat inkomensongelijkheid moet verminderen.

Faculteit der Geesteswetenschappen
 

• Dr. Josephine van den Bent (Geschiedenis): Ethnicity in the Medieval Middle East
  Het middeleeuwse Midden-Oosten was net als vandaag de dag een multiculturele, multi-etnische samenleving. Dit onderzoek bestudeert hoe mensen in die tijd dachten over etniciteit en etnische verschillen, en wat voor sociale consequenties die verschillen konden hebben. Door te kijken naar contacten tussen verschillende etnische groepen in Abbasidisch Irak (8ste-10de eeuw), Mamluks Egypte en Syrië (13de-15de eeuw), en Iran onder de Mongolen (13de-14de eeuw), kunnen we de geschiedenis van deze samenlevingen beter begrijpen en krijgen we inzicht in hoe mensen daar etniciteit vormgaven en gebruikten.

Faculteit der Geneeskunde (Amsterdam UMC, locatie AMC)
 

• Dr. Marry Smit: Picture perfect ventilation: Lung imaging for personalized treatment of acute respiratory distress syndrome
  Ongeveer één op de drie patiënten met acute longschade overleeft de intensive care niet. De overlevingskansen kunnen flink worden vergroot als de beademing wordt gepersonaliseerd aan de hand van longfoto's. Het is echter nog te lastig om die foto's goed te beoordelen, en te weinig duidelijk waarom gepersonaliseerde beademing helpt. Dit onderzoek wil dit oplossen door een hulpmiddel te ontwikkelen dat longfoto’s automatisch en beter kan analyseren en uit te vinden hoe gepersonaliseerde beademing helpt bij acute longschade.
   
• Dr. Fons van den Berg: Gut microbes in acute pancreatitis; a potential novel medicine?
  Darmbacteriën spelen een belangrijke rol bij het onstaan van ernstige complicaties van ernstige alvleesklierontsteking, zoals infecties en orgaanfalen. Hoe dit precies werkt weten we nog niet. Dit onderzoek leert ons welke interacties tussen pathogeen en patiënt belangrijk zijn en hoe we dit in de toekomst kunnen gebruiken om te voorkomen dat patiënten ernstig ziek worden.
   
• Dr. Nick van Es: Mitigating accelerated atherosclerosis induced by immune checkpoint inhibitors in cancer patients
  Checkpointremmers zijn een effectieve vorm van immunotherapie die door veel patiënten met kanker gebruikt worden. Er zijn echter toenemende zorgen over het verhoogde risico op hart- en vaatziekten door gebruik van deze medicijnen. In dit onderzoek wordt de oorzaak onderzocht alsmede manieren om het risico te verlagen.
   
• Dr. Abraham Meijnikman: Targeting Endogenous Ethanol Production to Alleviate MASLD
  Iedereen produceert in zekere mate alcohol in de darmen, maar bij patiënten met steatotische leverziekte wordt abnormaal veel alcohol aangemaakt. Dit kan schadelijk zijn voor zowel de darmen als de lever en andere delen van het lichaam. Het exacte mechanisme waarop endogeen geproduceerde alcohol schade veroorzaakt is nog niet volledig duidelijk. In dit project wordt onderzocht hoe endogene alcohol productie bijdraagt aan het ontstaan van senescence cellen (ouderdomscellen) in de darmen, die ontstekingsreacties in het lichaam kunnen veroorzaken. Ook worden interventies ontwikkeld die de alcoholproductie in de darm verminderen en senescence cellen opruimen.
   
• Dr. Patrick de Jonge: On bacteriophage evolution and ecology in the human gut
  Bacteriofagen zijn virussen die bacteriën infecteren. Er zitten triljoenen bacteriofagen in de menselijke darmen, waar ze bacteriën infecteren die betrokken zijn bij de menselijke gezondheid. Dit netwerk van bacteriofagen en bacteriën is dynamisch, maar er is bijna niets bekend over hoe dit zich door de tijd ontwikkelt. Om dit beter te begrijpen gaan de onderzoekers de evolutie van darmbacteriofagen bestuderen. Ze zullen zich vooral richten op de darm nadat die uit balans gebracht is, zoals na een operatie, omdat de evolutie dan sneller is.

Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
 

• Dr. Alberto Pérez de Alba Ortíz (Computational Chemistry): PLASTIC-JUNC: Predicting nanoPLASTIC risks to animal JUNCtional protein integrity
  Nanoplastics zijn stukjes plastic die een miljoen keer kleiner zijn dan een millimeter. Onlangs hebben onderzoekers nanoplastics in ons voedsel, organen en zelfs in de placenta gevonden. Ophoping van nanoplastics kan leiden tot orgaanfalen en verminderde coördinatie en geheugenfunctie in dieren. Wetenschappers begrijpen nog niet hoe nanoplastics de beschermende cellaag rondom onze organen, het endotheel, binnendringen. Dit onderzoek gebruikt computersimulaties om te ontdekken hoe nanoplastics belangrijke hechtende eiwitten in het endotheel verzwakken en kapotmaken, en kunstmatige intelligentietechnieken om de schadelijkste nanoplastics te identificeren.
   
• Dr. Benjamin Robira (Institute for Biodiversity and Ecosystem Dynamics): Unravelling the paradox of restricted navigation in a changing world
  In de schaduw van het Congolese oerwoud of de zon van de Namibische woestijn bewegen veel apensoorten zich herhaaldelijk over dezelfde gebaande paden. Waarom doen ze dit? In een alsmaar veranderende omgeving, kan het paradoxaal lijken om verkenning van nieuwe voedselroutes te beperken. Door het combineren van geavanceerde tracking-, virtual-reality- en modelleringstechnologieën onderzoekt dit project wat de oorzaken en consequenties zijn van vaste routesystemen van apen.
   
• Dr. Vasilis Tseliou (Van 't Hoff Institute for Molecular Sciences): Stereoselective Synthesis of Amines via Photoexcitation of Enzyme-Substrate Complexes
  Amines zijn cruciale bouwstenen in de farmaceutische en agrochemische industrie, maar het beheersen van hun geometrie tijdens de synthese, vooral wanneer meerdere stereocentra tegelijkertijd gevormd moeten worden, is ingewikkeld en veeleisend, waardoor de toepasbaarheid en economische haalbaarheid worden beïnvloed. Onderzoekers kunnen licht gebruiken om nieuwe reactiepaden te onthullen binnen het actieve centrum van enzymen, waardoor de eenstapsynthese van amineverbindingen met meerdere stereocentra mogelijk wordt, dit alles met behulp van een enkele katalysator. In tegenstelling tot gevestigde foto-enzymatische processen zal het nieuwe kunstmatige foto-enzym zonder de aanwezigheid van enige cofactor werken, dit opent nieuwe mogelijkheden voor reactieontdekking.
   
• Dr. John van de Wetering (Informatics Institute): A diagrammatic toolbox for quantum circuit simulation
  In dit project wordt een taal van diagrammen, de ZX-calculus, gebruikt om verschillende technieken voor het simuleren van quantum computers te combineren zodat we grotere systemen kunnen simuleren. Dan gebruikt de onderzoeker de connectie van quantum simulatie met het simuleren van natuurkundige systemen en het oplossen van logische formules om nieuwe gebieden daarin te vinden waarin deze verbeterde technieken kunnen leiden tot betere algorithmes. Op deze manier worden deze velden dichter bij elkaar gebracht.
   
• Dr. Iris van der Giessen (Institute for Logic, Language and Computation): Computing interpolants: cyclic proofs in action
  Interpolatie speelt een belangrijke rol in de wiskundige logica en informatica. Het is een methode om uitspraken te scheiden in verschillende categorieën. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om databases te verkleinen naar een gebruikersvriendelijk domein. Interpolatie werkt niet in elke logica. De onderzoeker gaat nieuwe wiskundige technieken ontwikkelen om te bepalen onder welke criteria interpolatie werkt en past deze resultaten toe om vragen te beantwoorden over interpolatie die spelen binnen de theorie van databases.
   
• Dr. Jan Willem de Gee (Swammerdam Institute for Life Sciences): Neuromodulatory weighing of prior beliefs in perception and decision-making
  Voorspellingen sturen bijna al onze beslissingen aan. Bijvoorbeeld, we kiezen tussen de fiets en de bus op basis van voorspelde reistijd en weersomstandigheden. Maar wat gebeurt er als onze voorspellingen niet meer kloppen na onverwachte veranderingen? Bijvoorbeeld, nabijgelegen wegwerkzaamheden zorgen voor een langere reistijd dan voorspeld. Met een nieuwe en multidisciplinaire aanpak, legt dit onderzoek de neurale processen bloot die betrokken zijn bij de flexibele aanpassing van eerdere overtuigingen. Dit zal leiden tot fundamentele inzichten over bewustzijn en gedrag, en toepassingen op het gebied van psychiatrie.
   
• Dr. Eva Laplace (Anton Pannekoek Instituut): Aiming for the massive stars: understanding the progenitors of black holes and supernovae in the Gaia, LIGO, and LSST era
  Door hun sterke winden en explosies verrijken zware sterren het heelal met de bouwstenen van het leven, zoals de koolstof in onze cellen en de zuurstof die we inademen. Niet elke zware ster explodeert echter; sommige vormen zwarte gaten. Bovendien weten we nu dat de meeste zware sterren samenleven met nabije begeleidende sterren die hun lot kunnen veranderen en tot universele signalen kunnen leiden. Met de recente ontdekking van zowel zwaartekrachtgolven, sterren met onzichtbare metgezellen en geautomatiseerde waarnemingen van exploderende sterren, kunnen astrofysici eindelijk het bestaan van deze signalen testen en het uiteindelijke lot van zware sterren beter begrijpen.

Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen
 

• Dr. Tessa Blanken (Psychologie): Sleep well, sleep tight: Unravelling sleep restriction therapy to promote sleep health and well-being
  Slaap is sterk verbonden met hoe we ons voelen. Slapen we langdurig slecht, dan is er een grote kans op psychologische en fysiologische klachten. Ondanks een bewezen effectieve slaap-restrictie-therapie, knapt 50% te weinig op en begrijpen we onvoldoende hoe de verschillende processen op elkaar ingrijpen om gezonde slaap te bevorderen. In dit project worden klinische data, mathematische modellen van slaap en theorieën over de behandeling in een formeel model geïntegreerd. Zo kunnen we beter begrijpen hoe verschillende processen op elkaar ingrijpen en de mogelijkheden voor verbeterde behandelingen identificeren en toetsen.
   
• Dr. Noah van Dongen (Psychologie): The next step in methodological innovation: Open and collaborative theory development
  Hoewel er voorstellen voor methodologie voor theorieontwikkeling zijn gepubliceerd en er een aantal succesvolle pogingen tot theoriespecificatie zijn ondernomen, ontbreekt het in de psychologische wetenschap nog steeds aan een gecoördineerd programma voor theorieontwikkeling. Er is nu het momentum voor de volgende stap in methodologische innovatie: het bouwen van een theoretisch programma dat de statistische methoden kan evenaren. Dit project zet de eerste stap voorwaarts door het creëren van methodologie voor collaboratieve theorieontwikkeling, waarbij open-science en team-science worden uitgebreid naar het domein van wetenschappelijke theorie.
   
• Dr. Gianna Eick (Politicolgie): Social investment and migration
  Welvaartschauvinisme, of het verzet tegen sociaal beleid voor migranten en vluchtelingen, vormt de kern van huidige politieke conflicten. Dit project onderzoekt sociale investeringen als een manier om welvaartschauvinisme aan te pakken. Reden hiervoor is dat sociaal investeringsbeleid (zoals onderwijs, kinderopvang en activering van de arbeidsmarkt) versterkend en beschermend kan zijn, waardoor voorkomen wordt dat moeilijke levensovergangen uitgroeien tot langdurige nadelen en waardoor sociaaleconomische voordelen voor de gehele samenleving ontstaan. Door een mixed-methods design onderzoekt het project de gehele levenscyclus van verschillende vormen van sociaal investeringsbeleid voor verschillende migranten- en vluchtelingengroepen, vanaf oprichting tot publieke weerklank en resultaten voor de begunstigden.
   
• Dr. Micha Heilbron (Brain and Cognition): Understanding language comprehension in large language models and the human mind
  De opkomst van grote taalmodellen (zoals ChatGPT) heeft binnen de cognitiewetenschap een debat ontketend over of en hoe zulke modellen kunnen worden ingezet voor de studie van menselijke taalverwerking. In dit project wordt deze vraag beantwoord, door te testen of taalmodellen taal daadwerkelijk kunnen begrijpen; door te analyseren waarom taalmodellen zo effectief zijn in het voorspellen van hersenactiviteit; en door taalmodellen op een meer menselijke manier te trainen. Dit zal nieuw licht werpen op het potentieel van taalmodellen voor de cognitiewetenschap en ons begrip bevorderen van zowel kunstmatige intelligentie als menselijke cognitie.
   
• Dr. Jessica Soedirgo (Politicologie): Resisting Forced Assimilation in Postcolonial Indonesia: The Case of Chinese Indonesians
  Gedwongen assimilatie wordt internationaal erkend als een schending van mensenrechten. Hoe reageren minderheden op dergelijke dwang: wanneer geven zij toe en wanneer verzetten zij zich. Met een focus op de ervaring van Chinees-Indonesiërs in de eerste jaren van de onafhankelijkheid van Indonesië, onderzoekt deze studie de verschillende uitkomsten van gedwongen assimilatie. Archiefdata en interviews worden gebruikt om te begrijpen waarom sommige Chinees-Indonesiërs hun cultuur konden behouden, terwijl anderen dat niet konden. Inzichten in hoe minderheden weerstand kunnen bieden tegen geforceerde natievorming kunnen praktijkdeskundigen helpen bij het beter ondersteunen van hedendaagse minderheden die geconfronteerd worden met gedwongen assimilatie.
   
• Dr. Joanna Strycharz (Communicatie): Digital vulnerabilities – are only certain groups vulnerable in the digital society?
  Bedrijven verzamelen en verwerken online grote hoeveelheden data over individuen. Ze gebruiken deze gegevens om hun communicatie overtuigender te maken door berichten te personaliseren. Personalisatie heeft veel impact omdat het kan bepalen wie welke informatie en kansen online te zien krijgt. Het stelt bedrijven in staat de juiste snaar te raken door individuen op de meest effectieve manier te overtuigen. Dit betekent dat iedereen kwetsbaar kan zijn voor uitsluiting van informatie en manipulatie online wanneer hun gegevens worden gebruikt voor targeting. Dit project bestudeert dit nieuwe type kwetsbaarheden en onderzoekt de bescherming die individuen nodig hebben in de digitale samenleving.