Voor de beste ervaring schakelt u JavaScript in en gebruikt u een moderne browser!
Je gebruikt een niet-ondersteunde browser. Deze site kan er anders uitzien dan je verwacht.

‘Planetary commons’: bescherming van de aarde moet over nationale grenzen

23 januari 2024

Ons huidige begrip van ‘global commons’, gemeenschappelijke natuurlijke rijkdommen, is te beperkt om risico’s voor samenlevingen te beperken en de aarde voor toekomstige generaties te waarborgen. De global commons omvatten nu alleen de delen van de planeet die buiten nationale grenzen vallen, zoals de open zeeën en Antarctica. Uitbreiding is noodzakelijk, betogen wetenschappelijk experts, onder wie UvA-hoogleraar Joyeeta Gupta, in een nieuwe publicatie in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. Zij pleiten voor ‘planetary commons’, die alle milieusystemen omvatten die invloed hebben op de aarde – dus alle systemen op aarde waar we afhankelijk van zijn, ongeacht waar ter wereld we wonen. Alleen met zo’n nieuw raamwerk en een nieuw niveau van transnationale samenwerking kunnen we komen tot effectief beheer van de aarde.

Global commons zoals de open zeeën en de diepzeebodem, de ruimte, Antarctica en de atmosfeer worden gedeeld door alle landen op de wereld. Ze bevinden zich buiten de jurisdictiegrenzen van indivuele staten en hun soevereine rechten. Alle landen en hun inwoners hebben een collectief belang dat deze gebieden effectief worden beschermd en beheerd ten behoeve van het collectieve goed. Het idee van planetary commons is een uitbreiding van de huidige global commons, doordat het niet alleen gedeelde geografische gebieden omvat, maar ook alle andere cruciale biofysische systemen die de veerkracht en toestand – en daarmee leefbaarheid – op aarde reguleren.

Veerkracht versterken rechtvaardigheid bevorderen

De nieuwe publicatie is het resultaat van zo’n twee jaar onderzoek door een internationale groep van 22 gezaghebbende wetenschappers. Zij concluderen dat het concept van de global commons aanzienlijk moet worden uitgebreid door voorbij en over nationale grenzen heen te kijken, voor effectiever beheer van bijvoorbeeld natuurlijke koolstofputten en de belangrijkste bosgebieden.

Wij geloven dat we op die manier tot effectieve beheersverplichtingen kunnen komen voor landen wereldwijd – met als inzet het herstellen en versterken van planetaire veerkracht en het bevorderen van rechtvaardigheid. Omdat dit de soevereiniteit van staten kan beïnvloeden, moeten benaderingen voor het beheer van dergelijke commons worden gekozen met inachtneming van de rechtvaardigheidsbeginselen. Joyeeta Gupta

Diepgaande gevolgen

Een planetaire verschuiving in het beheer kan volgens de onderzoekers diepgaande gevolgen hebben. Het is een uitdaging op een uniek grote schaal, gekenmerkt door de noodzaak van collectieve oplossingen die nationale grenzen overstijgen. De onderzoekers stellen dat het bestaande mondiale juridische en beheerkader voor het milieu onvoldoende is om de planetaire crisis aan te pakken en te voorkomen dat we de planetaire grenzen overschrijden. Daarom is het dringend nodig om planetary commons als nieuwe wet- en governanceaanpak te introduceren.

Tij keren

‘De stabiliteit en welvaart van landen en onze beschaving zijn afhankelijk van de stabiliteit van cruciale functies van het aardsysteem. Tegelijkertijd drukken menselijke activiteiten steeds meer op de grenzen van de systemen. Van het regenwoud in de Amazone tot de ijsmassa's van Groenland nemen de risico’s toe op onomkeerbare en onbeheersbare veranderingen. Alleen met collectief beheer van alle planetary commons kunnen we het tij keren,’ aldus medeauteur Johan Rockström van het Potsdam Institute for Climate Impact Research.

Publicatiegegevens

Johan Rockström, Louis Kotzé, Joyeeta Gupta, et al: ‘The Planetary Commons: A New Paradigm for Safeguarding Earth Regulating Systems in the Anthropocene’, in Proceedings of the National Academy of Sciences (22 januari 2024). https://doi.org/10.1073/pnas.2301531121