Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van data uit diverse surveys, zoals de Survey Integratie Migranten (SIM) en de Dutch Ethnic Minority Election Study (DEMES), en een aantal focusgroepen met Nederlanders met een migratieachtergrond.  In het net verschenen SCP-rapport wordt geconcludeerd dat Nederlanders met een migratieachtergrond, een groeiend deel van het aantal mensen dat mag stemmen, de politiek te wit en te weinig divers vinden. ‘Volgens de respondenten weten politici hierdoor onvoldoende wat er bij hen leeft en welke vraagstukken voor hen van belang zijn’, leggen de onderzoekers uit. Volgens de onderzoekers zien we iets vergelijkbaars bij Nederlanders zonder migratieachtergrond met een praktisch opleidingsniveau: ook zij vinden vaak dat politici hun leefwereld niet kennen, dat ze niet in hen zijn geïnteresseerd en op hen neerkijken.

De respondenten in het onderzoek stellen het dan ook belangrijk te vinden dat mensen met een migratieachtergrond in de politiek aanwezig zijn, bijvoorbeeld om aandacht te vragen voor onderwerpen als discriminatie en inclusie, maar zijn tegelijkertijd kritisch over de ruimte die zij nu krijgen. ‘Ze ervaren dat politieke partijen als BIJ1 en DENK te weinig ruimte krijgen in het politieke systeem en daardoor niet effectief genoeg zijn’, lichten de onderzoekers toe. ‘Dit draagt bij aan het gevoel niet door de politiek te worden vertegenwoordigd, en alleen meer mensen met een migratieachtergrond in de politiek is dus niet voldoende.’

Gevoelens van uitsluiting in de samenleving en politiek gaan hand in hand

Uit het onderzoek blijkt ook dat opvattingen over discriminatie in de samenleving en over uitsluiting in het politieke systeem hand in hand gaan. Veel mensen met een migratieachtergrond, en vooral van de tweede generatie, ervaren dat ze niet als volwaardige burgers worden gezien; niet in het maatschappelijk leven én niet in de politiek. Wel bestaan tussen groepen aanzienlijke verschillen: personen die als vluchteling naar Nederland zijn gekomen, zijn duidelijk positiever over de Nederlandse politiek en ervaren minder discriminatie. ‘Zij vergelijken de politieke situatie in Nederland met die in het herkomstland, die vaak een reden voor hun vlucht was’, leggen de onderzoekers uit.

Een belangrijke rol voor de politiek

‘Onze democratie functioneert optimaal als iedereen kan participeren, gehoord en vertegenwoordigd wordt en dit ook zo ervaart’, concludeert het rapport. Het wordt daarom zorgelijk genoemd dat een grote groep Nederlanders het idee heeft dat de politiek er niet is ‘voor mensen zoals zij’. ‘Mensen blijken dan minder geneigd om te gaan stemmen en zo kan een vicieuze cirkel ontstaan. Kiezersgroepen die minder participeren krijgen minder aandacht voor hun problemen, het gevoel er niet toe te doen wordt versterkt en dat leidt vervolgens tot een grotere ervaren kloof met de politiek en nog minder politieke aandacht.’

Om dit te veranderen, kan de politiek zelf een rol spelen volgens de onderzoekers. Het advies luidt na te denken over hoe ondervertegenwoordigde groepen gelijkwaardige toegang te geven tot alle onderdelen van het Nederlandse politieke systeem. ‘Denk hierbij aan het parlement en gemeenteraden, maar ook aan bestuurlijke functies zoals burgemeesters en wethouders’, meldt het rapport. Daarnaast kunnen politieke partijen actiever werk maken van diversiteits- en inclusiebeleid binnen hun organisatie. ‘Dit kan meer personen met een migratieachtergrond motiveren om actief lid worden van een politieke partij en zo meer ruimte en zichtbaarheid geven aan standpunten vanuit eigen ervaringen.’

Een goed presterende overheid

Tot slot stellen de onderzoekers dat Nederlanders met een migratieachtergrond een goed presterende overheid verwachten, die weet wat er bij hen speelt en hun problemen serieus neemt. ‘Daarin verschillen Nederlanders met en zonder migratieachtergrond niet van elkaar.’ Dit wijst volgens hen op het algemene belang van insluiting. ‘Dat mensen van uiteenlopende groepen, met en zonder migratieachtergrond, als waardevolle en belangrijk leden van de samenleving worden beschouwd. Dat is geen gemakkelijk opgave, maar wel noodzakelijk voor het bevorderen van politieke vertegenwoordiging en vertrouwen in het politieke systeem.’