Het genderverschil in cum laude toekenningen is nog groter wanneer volledig mannelijke commissies de proefschriften beoordelen, ontdekte de onderzoeker. Zodra het aantal vrouwelijke leden in de beoordelingscommissies toeneemt, neemt ook het genderverschil af. Thijs Bol: 'Deze bevinding wijst op de mogelijke rol van homofilie - mannelijke beoordelaars die de voorkeur geven aan mannelijke kandidaten - in beoordelingen en benadrukt hoe cruciaal de commissiesamenstelling is voor het verminderen van genderbias.'

Genderongelijkheid speelt in verschillende contexten van de wetenschap een rol en uit zich in een onevenwichtige verdeling van schaarse middelen. Zo tonen studies lagere scores voor vrouwelijke academici in peer-reviews van tijdschriften, slechtere beoordelingen van hun onderzoeksvoorstellen, en minder gunstige beoordelingen van het door hun gegeven onderwijs.

Het nieuwe onderzoek biedt uniek inzicht in genderongelijkheid bij de start van academische carrières door de relatie tussen gender en cum laude onderscheidingen bloot te leggen. Cum laude, een onderscheiding die slechts aan 5 procent van alle proefschriften wordt toegekend, heeft tot doel het uitzonderlijke van de rest te onderscheiden. Deze onderscheidingen zijn een van de duidelijkste voorbeelden van de zoektocht naar die hoogste rang in de academische wereld.

Subjectieve interpretatie

Het proces van zo’n toekenning wordt door de hoofdpromotor geïnitieerd waarna een commissie van wetenschappers unaniem over de toekenning moet beslissen. Externe referenten, aangedragen door de promotor, moeten er ook mee instemmen dat het proefschrift tot de top 5% behoort. Een opmerkelijk aspect van deze procedure is het ontbreken van duidelijke criteria. De beoordeling van excellentie wordt daarmee overgelaten aan de subjectieve interpretatie van de beoordelaars. Dit maakt het een interessante casus om genderongelijkheid in beoordelingen te observeren en de impact van homofilie te verkennen.

Bol: 'Door licht te werpen op de relatie tussen gender en academische erkenning aan het begin van loopbanen, hopen we dat ons onderzoek een kritische reflectie van huidige praktijken aanmoedigt. Zo helpen we onze academische gemeenschap op weg naar een meer rechtvaardige en inclusieve toekomst.'