CREA kwam eind jaren 60 tot stand in een turbulente tijd waarin de samenleving ingrijpende veranderingen doormaakte. De roep om meer democratie was de motor van grote onderwijsvernieuwingen. CREA-directeur Dennis van Galen vertelt: ‘Amsterdam had bijvoorbeeld een koor, een filmclub, een dansgroep, en die besloten samen op te trekken om ruimte te geven aan de vrije expressie. In het begin gaven ze vooral lezingen, maar in ons archief vond ik een wat geïrriteerde brief van een club rebelse studenten die vonden dat het moest gaan om de beoefening van creatieve activiteiten zelf. Die beweging gericht op studenten als kunstenaars heeft in 1974 gezorgd voor de start van het cursusaanbod.’

Het eerste begin was op de Herengracht 88 en het Herenlogement op de Huidenstraat/Keizersgracht. Na een periode op de Sarphatistraat in een oud militair hospitaal, werd het Binnengasthuisterrein jarenlang de plek waar CREA te vinden was. Kunst en cultuur, onder andere vanuit de studium-generale-gedachte, werd hier een onlosmakelijk onderdeel van het leven van studenten van de UvA, en vanaf 1999 ook de Hogeschool van Amsterdam.

Van diamantslijperij tot sprankelend centrum

Er is nog een jubileum. Dit jaar is het precies 10 jaar geleden dat CREA verhuisde naar haar huidige locatie in het hart van de Roeterseilandcampus, een van de vier open stadscampussen van de UvA. Het gebouw is de oudste stoom-diamantslijperij van Amsterdam en was eind 19^e en begin 20^ste eeuw het centrum van de diamantindustrie van de stad. De slijperij heeft dienst gedaan tot de jaren 60 van de vorige eeuw.

Achter de gevel aan de Nieuwe Achtergracht bloeide vervolgens een hedendaags cultureel studentencentrum met moderne faciliteiten op. Hier ontmoeten jaarlijks duizenden studenten elkaar in cursussen, culturele activiteiten en in het CREA Café. CREA faciliteert daarnaast in haar gebouw 56 studentenorganisaties en verwelkomt meer dan vijftienduizend bezoekers op jaarbasis in haar eigentijdse programmering.

Bij CREA kan alles

Van Galen kwam voor het eerst in aanraking met CREA rond 2000 als docent. ‘Ik kwam vers van de theaterschool en was flink aan de weg aan het timmeren,’ vertelt hij. ‘Toen ik werd gevraagd om een theatervoorstelling te maken, leek dat me wel wat. Het grootste contrast tussen CREA en andere producties was te merken in de vrijheid; hier was je zelf lampen aan het inhangen, zelf decors aan het nieten, en dat vond ik fantastisch. Daarnaast was er de vrijheid om samen te werken met jonge, creatieve mensen. Ik weet nog dat ik voor een voorstelling geen ‘zwarte doos’ wilde, zoals de meeste theaters eruitzien, maar alles wit wilde hebben. Toen hebben we de hele zaal wit geschilderd. Voor mij als jonge regisseur was het een droom dat dat kon.’

Videoprojectie op de monumentale gevel: CREA is 45000 jaar oud

‘Om dit moment te vieren, wilden we de binnenkant van CREA aan de buitenkant laten zien. Het liefst had ik de gevel opengebroken, maar dat ging natuurlijk niet. In Frankrijk had ik voorbeelden gezien van tailormade videomapping op gebouwen, en dat leek ons wel wat. We vertellen met de videoprojectie niet alleen het verhaal van de afgelopen vijftig jaar, maar van de verbeelding die al aanwezig was bij de eerste mens,’ aldus Van Galen.