Eerste stap gezet voor NS-omroepberichten in Nederlandse Gebarentaal
20 september 2022
Het gaat om een vertaalsysteem dat reisinformatie uit het Nederlands vertaalt naar de Nederlandse Gebarentaal (NGT), en die vertalingen vervolgens visualiseert met een avatar (een animatiefiguur).
‘Dove treinreizigers missen soms cruciale reisinformatie, omdat zij de gesproken omroepberichten in de trein en op het station niet kunnen volgen’, zegt Richard Cokart, onderzoeker aan het Nederlands Gebarencentrum en zelf doof. ‘Uit eerder onderzoek weten we dat dit hoog staat op de lijst van praktische problemen waar dove mensen graag een oplossing voor willen zien’, aldus Floris Roelofsen, leider van het SignLab Amsterdam van de UvA. ‘Informatie aanbieden aan dove reizigers in geschreven Nederlands is niet altijd voldoende. Voor de meeste dove mensen is Nederlands een tweede taal, en ook in geschreven vorm niet altijd makkelijk te begrijpen, zeker niet als het om complexe berichten gaat. Om reisinformatie voor alle dove mensen volledig toegankelijk te maken, moet deze informatie worden gecommuniceerd in NGT, hun moedertaal’, bepleit Cokart. Tolken NGT-NL inzetten voor alle omroepberichten op stations en in treinen is praktisch niet haalbaar en ook niet gewenst. Het gebruik van vooraf opgenomen video’s in NGT is ook geen haalbaar alternatief, want de NS produceert jaarlijks miljoenen verschillende berichten. Die berichten verschillen vaak niet veel van elkaar. Soms is bijvoorbeeld alleen de vertrektijd of de eindbestemming van de trein anders. Maar van video’s kun je niet makkelijk varianten maken. Voor elk bericht zou van tevoren een aparte video opgenomen moeten worden.
‘Met een virtuele gebarentaal-avatar is het wel mogelijk om op grote schaal consistente en makkelijk aan te passen vertalingen te produceren’, vertelt Maartje de Meulder, onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht en zelf doof. ‘Doordat de omroepberichten erg op elkaar lijken en voorspelbaar zijn, is dat relatief makkelijk.’ Relatief, want voor de ontwikkeling van een goede gebarentaalavatar is het cruciaal dat experts in gebarentaal, Deaf Studies, taaltechnologie en avatartechnologie de handen ineenslaan. Gebaren en ook de bewegingen van de mond, het gezicht en het hoofd worden omgezet in computercodes, en met deze codes kan vervolgens de avatar bestuurd worden.
Het prototype is een eerste, belangrijke stap, maar kan nog niet direct gebruikt worden. Roelofsen: ‘Het begin is er, maar er moet nog heel veel verbeterd worden op technisch vlak. En daarnaast moet onderzocht worden op welke manier de avatar het beste toegepast kan worden in de praktijk. We hopen dat de avatar in de toekomst echt van meerwaarde zal zijn voor dove treinreizigers, en ook mee zal helpen om de zichtbaarheid van de Nederlandse Gebarentaal te vergroten.’
In het project werken dove onderzoekers van het Nederlands Gebarencentrum en de Hogeschool Utrecht samen met horende onderzoekers van de UvA en de Radboud Universiteit. De NS faciliteert en draagt deels bij aan de financiering van het onderzoek.
Er is niet alleen belangstelling voor het project in wetenschappelijke kringen, maar ook in de Nederlandse dovengemeenschap en in de vervoersbranche. De onderzoekers presenteerden de resultaten van hun onderzoek onlangs op de Language Resources and Evaluation Conference in Marseille. Op 24 september geven zij een demonstratie van het prototype op het Gebarenfestival, een groot festival van de Nederlandse dovengemeenschap ter viering van de recente wettelijke erkenning van NGT. Later dit najaar wordt het prototype gepresenteerd op het World Passenger Festival in Amsterdam, waar vervoersbedrijven van over de hele wereld naartoe komen.
Voor meer informatie, bezoek één van de volgende websites: