Beyond the tipping point

Het project van prof. dr. Han van der Maas, hoogleraar Psychologische methodenleer, is getiteld Beyond the tipping point: Cascading transitions in the behavioural and social sciences.

We maken ons allemaal zorgen over de verspreiding van complottheorieën en de gevolgen van verslaving voor mens en samenleving; tegelijkertijd is er de kracht van collectief leren. Deze ogenschijnlijk heel verschillende processen delen dezelfde soort dynamiek: ‘cascadetransities’, ofwel omslagpunten, waarbij individuele transities maatschappelijke transities in gang zetten of er juist door getriggerd worden. Zo kan één individuele tiener het roken in een hele groep vrienden initiëren.

Van der Maas wil met zijn project inzicht krijgen in hoe de cascadetransities werken, wanneer ze optreden, hoe ze kunnen worden voorkomen of worden geactiveerd, en hoe ze kunnen worden voorspeld. Om dit te bereiken, ontwikkelt hij met zijn groep een modelleringskader en een empirische benadering voor de studie van de transities in psychosociale systemen. Hij gaat de methodologie vervolgens toepassen op drie gebieden: 1) meningsverandering van individuen naar populaties en vice versa, 2) leren, waar progressie en uitval zijn ingebed in collectieve processen, en 3) verslaving, waar transities naar verslaving of onthouding bij individuen deel uitmaken van cascadeveranderingen van middelengebruik in de bevolking als geheel.

Het zeer interdisciplinaire project zal naar verwachting ook het onderzoek stimuleren naar cascadetransities in andere disciplines, bijvoorbeeld in klimaatonderzoek, en een belangrijke impact hebben op praktijken in conflictbeheersing, gezondheidszorg en onderwijs.

Vital Elements and Postcolonial Moves

Het project van prof. dr. Amade M’charek, hoogleraar Anthropology of Science, is getiteld Vital Elements and Postcolonial Moves: Forensics as the Art of Paying Attention in a Mediterranean Harbour Town

Vital Elements is een studie van het leven in de context van de dood van migranten. Meer dan 23.000 mensen zijn sinds 2014 verdronken in de Middellandse Zee. Ze worden meestal aangeduid als grensdoden. In haar project focust M’charek op Europa’s grenspolitiek door de dode lichamen te onderzoeken in relatie tot het leven en de bronnen van levensonderhoud.  

Het project begint op de stranden van Zarzis, een kustplaats in het zuiden van Tunesië, waar al meer dan tien jaar lichamen aanspoelen van mensen die de Middellandse Zee overstaken in de hoop Europa te bereiken. Vanuit de vraag hoe deze lichamen hier terecht zijn gekomen onderzoekt M’charek hoe het leven van de grensdoden blijvend onleefbaar wordt gemaakt. Daartoe ontwikkelt zij de methode van ‘forensisch onderzoek als de kunst van aandacht geven’. Door antropologie en forensische wetenschap op die manier samen te brengen kan M’charek met haar team ‘vitale elementen’ en de relaties daartussen opsporen. Vitale elementen zijn hulpbronnen die van cruciaal belang zijn voor het leven en het levensonderhoud. Aan de orde komen onder andere: de winning van fosfaten, de visserij op zeesponzen, de teelt van tomaten, de winning van water en het achterlaten van industrieel afval.  

Het project is op drie manieren vernieuwend: (1) het draagt bij aan een dekoloniale verschuiving van een focus op de ‘migratiecrisis’ die Europa treft naar de ‘chronische uitputting van het leven’ die Afrika teistert; (2) het ontwikkelt de onderzoeksmethode van ‘forensisch onderzoek als de kunst van aandacht geven’ om etnografisch onderzoek te kunnen doen naar vitale elementen en de impact daarvan op leven en dood; en (3) het ontwikkelt het concept van vitale elementen om inzichtelijk te maken wat het leven bevordert dan wel dood in de hand werkt.