De schaal en kwaliteit van het onderzoek binnen de Amsterdamse regio (MRA) is een belangrijke motor voor het rendement. De MRA heeft met UvA, VU, HvA en CWI vier kennisinstellingen die een lange historie hebben in onderwijs en onderzoek in AI. Met meer dan 200 onderzoekers scoren zij hoog op de internationale ranglijsten voor kwaliteit en impact van hun fundamenteel AI-onderzoek. Daarnaast zijn industrieën waarvoor AI essentieel is, sterk vertegenwoordigd binnen de MRA. Amsterdam is de thuisbasis voor Fintech, zakelijke dienstverlening, informatie- en communicatietechnologie, entertainment en de creatieve industrie, waaronder gaming en design. Allemaal industrieën die voor de regio veel AI-talent aantrekken. Dit wordt versterkt door de intensieve samenwerking met de academische ziekenhuizen, de gemeente Amsterdam en de Amsterdam Economic Board op het gebied van AI. De MRA biedt een kenniscluster van grote omvang, hoge kwaliteit en met industrieën die een sterke drive hebben om AI-kennis samen met het bedrijfsleven om te zetten naar commerciële producten en diensten.

Raamwerk maatschappelijke impact

SEO heeft een raamwerk ontwikkeld om het rendement van R&D-investeringen in AI te schatten. Het raamwerk omvat ook een economische rechtvaardiging voor AI-investeringen met publieke middelen. Die investeringen zijn gerechtvaardigd als de verwachte baten voor de maatschappij de kosten overstijgen. Dat is vooral het geval bij fundamenteel onderzoek, dat niet of slechts beperkt van de grond zou komen zonder overheidsinvesteringen. Er is door SEO berekend dat elke euro die de overheid in R&D voor AI investeert op termijn tussen de 1,50 en 5,30 euro kan opleveren. Hoe een specifiek project scoort, hangt af van onder meer (1) of het project in een geografisch kenniscluster plaatsvindt, (2) of het project meer fundamenteel of meer toegepast is en (3) wat het adoptievermogen van het toepassingsdomein is.

Aandacht voor maatschappelijke en ethische gevolgen van AI

Investeringen in AI lonen economisch, maar vragen ook om aandacht voor de maatschappelijke en ethische gevolgen. Taken en banen veranderen door deze nieuwe technologie en dat vergt andere kennis en vaardigheden van werknemer en werkgever. De arbeidsmarkt moet daarbij soepele transities mogelijk maken. En er moet fors geïnvesteerd worden in opleiding en omscholing. De Amsterdamse regio doet naast fundamenteel onderzoek ook historisch veel onderzoek op deze vlakken. Er zijn verschillende labs die zich richten op de ethische, sociale en juridische aspecten van AI. Digitalisering betekent ook dat er nieuwe risico’s ontstaan, zoals een te sterke afhankelijkheid binnen Europa van dominante Amerikaanse en Chinese spelers. Bewaking van gezonde concurrentie en marktwerking is hierbij geboden.

Amsterdam is ‘living lab’ van Europa

Anita Nijboer, ambassadeur AI Technology for People, zegt over de bevindingen: 'Het is natuurlijk prachtig dat de Amsterdamse regio er zo goed uitkomt in dit onderzoek, maar om écht het verschil te maken en Nederland internationaal op de kaart te zetten als een sterke speler op gebied van de artificiële intelligentie zullen kennisinstellingen en bedrijven in Nederland moeten samenwerken. Dit geven we binnen onze eigen regio vorm door als Amsterdamse coalitie samen met de Amsterdamse ICAI-organisatie intensief samen te werken met bedrijven en overheden. Het uitgangspunt is een geïntegreerde mensgerichte aanpak in de hele keten: ‘Amsterdam als living lab’. Daarnaast werken we samen met andere kennisinstellingen en regio’s in Nederland en daarbuiten en zijn we een actieve partner van de Nederlandse AI coalitie.'

Lynda Hardman, Manager Research & Strategy, CWI, en Directeur van Amsterdam Data Science: 'Het ecosysteem versterkt zich door academisch toptalent aan te trekken en te houden. Dit maakt de regio aantrekkelijk voor grote bedrijven maar ook voor studenten. Hoogopgeleide afstudeerders nemen dan weer deel in het ecosysteem door of bij bestaande bedrijven te werken of hun eigen start-up te beginnen. Deze investeringscyclus begint bij fundamenteel onderzoek.'

Marc Salomon, hoogleraar aan de UvA en MT lid van Amsterdam Data Science is wel bezorgd over de concurrentiepositie van Europa: 'Grote Amerikaanse en Chinese partijen verzamelen enorme hoeveelheden data. Ze kunnen hun AI-algoritmiek beter trainen dan wij en hun superioriteit zal verder toenemen. Daarnaast zijn ze een magneet voor talent en kunnen ze bij ons een brain drain veroorzaken. Ik vind dat wij daarom binnen Europa zelf het heft in handen moeten nemen om een Google-achtig bedrijf op te zetten, met name voor veilige dataopslag. Ik maak me zorgen over het gebrek aan urgentie en slagkracht van Europa op dit onderwerp.'