Hoe houden we de wereld bij?

Rector Karen Maex vroeg zich in haar openingstoespraak af hoe de wetenschap de snel veranderende wereld bijhoudt. ‘Grote veranderingen als globalisering en digitalisering, het klimaat en de energietransitie en de veerkracht en mentale gezondheid van onze samenleving vragen om nieuw fundamenteel onderzoek in een interdisciplinaire context’, aldus Maex. ‘Van cruciaal belang daarbij zijn de juiste positionering van de wetenschap, vernieuwing van onderzoeksmethoden, op onderzoek gebaseerd onderwijs en een intensieve dialoog met de samenleving.’

Diesrede ‘The Toxic Organization’

Hoogleraar recht en samenleving Benjamin van Rooij vertelde in zijn diesrede over structureel wangedrag in organisaties. Zijn onderzoek laat zien dat illegaal gedrag in dit soort gevallen een diepere oorzaak heeft in de organisatiecultuur. Deze cultuur versterkt schadelijk en illegaal gedrag. De gebruikelijke aanpak om de hoogste leiders in deze organisaties aansprakelijk te houden maakt de cultuur alleen maar negatiever. “Het recht dient een beter begrip te krijgen van organisatorisch gedrag”, aldus van Rooij. 'De UvA kan hier echt voortrekker in worden met een nieuw centrum voor recht en gedrag en een interfacultaire samenwerking tussen sociale wetenschappen, bedrijfskunde en economie en rechten op het terrein van gedrag in complexe grootschalige transitie.'

Eredoctoraten voor Bianchi en Rockström

Na de Diesrede werden eredoctoraten toegekend aan de Amerikaanse neonatoloog Diana Bianchi en aan de Zweedse aardwetenschapper Johan Rockström

Diana Bianchi

Diana Bianchi is bekend en befaamd vanwege haar onderzoek naar microchimerisme en non-invasieve prenatale tests (NIPT), waarmee via het bloed van de moeder vroeg in de zwangerschap en met grote zekerheid kan worden achterhaald of genetische of chromosomale afwijkingen aanwezig zijn bij een foetus.

Bianchi ontvangt het eredoctoraat voor haar cruciale bijdragen aan onderzoek naar de gezondheid van moeder en kind voor en tijdens de zwangerschap, in het bijzonder voor haar bijdrage aan de ontwikkeling van de non-invasieve prenatale DNA screening test.

Johan Rockström

Johan Rockström verwierf grote bekendheid met een publicatie in Nature (uit 2009), die onder zijn leiding tot stand kwam. Hierin stelden Rockström en collega’s negen ‘planetary boundaries’ (planetaire grenzen) vast, waarbinnen de mens moet blijven om duurzaam gebruik te kunnen blijven maken van de hulpbronnen van de aarde. De grenzen hebben betrekking op onder meer de zoetwatervoorraad, de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer en het verlies aan biodiversiteit.

Eerbetoon studieverenigingen aan eredoctores

Beide eredoctores werden verrast met een eerbetoon van UvA-studieverenigingen. De studievereniging MFAS van Geneeskunde voerde samen met de facultaire studentenraad van de faculteit Geneeskunde een performance act op waarin het werk van Diana Bianchi gelinkt werd aan de fusie tussen het AMC en het VUmc en de het bekende schilderij ‘De anatomische les’ van Rembrandt van Rijn.

Studievereniging Spectrum van Future Planet Studies en Beta-gamma droegen een zelf geschreven verhaal voor gebaseerd op het werk van Johan Rockström. Een zandtovernaar bracht dat verhaal, waarin Rockströms zorgen over de leefbaarheid van de planeet terugkwamen,  ter plekke in beeld.