In het onderwijs en onderzoek van Koomen staan pedagogische relaties centraal. Zo richt zij zich met haar onderzoeksteam al jarenlang op interacties en affectieve relaties tussen leerkrachten en (individuele) leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs. Ze onderzoekt de pedagogische praktijken van leerkrachten in relatie tot het emotioneel welzijn, sociale aanpassing, probleemgedrag, betrokkenheid bij school, motivatie en prestaties van leerlingen. Ook houdt zij zich bezig met diagnostiek in de leerlingenbegeleiding en het meten van relatiekwaliteit en interactie. Koomens aandachtsgebieden komen samen in de ontwikkeling en psychometrische evaluatie van vragenlijsten om de leerkracht- en leerlingperceptie van de relatie te kunnen meten. Deze vragenlijsten zijn ook bruikbaar als diagnostische instrumenten in de onderwijspraktijk.

In haar meest recente onderzoek focust Koomen op de kant van de leerkracht, waarbij ze hun zelfeffectiviteit, emotionele processen en de ontwikkeling van stress en welzijn bestudeert. Dit onderzoek omvat ook de ontwikkeling en de implementatie van de interventie LLInC (Leerling Leerkracht Interactie Coaching) en een bijpassend trainingsprogramma voor orthopedagogen en psychologen in het onderwijs, in samenwerking met praktijkinstellingen.

Professionele opvoeders

Als hoogleraar op de Kohnstammleerstoel gaat Koomen de aandacht verbreden naar professionele opvoeder-kindrelaties. In allerlei pedagogische werkvelden – zoals de kinderopvang, het onderwijs, de ggz en justitiële jeugdinstellingen – blijkt persoonlijke aandacht een belangrijke factor binnen de zorg voor kinderen en jongeren. Relatie- en interactieprocessen tussen professionele opvoeders – zoals pedagogisch medewerkers, leerkrachten en groepsleiders– en kinderen gelden daarmee als een belangrijk aandachtspunt voor de pedagogische praktijk en voor de pedagogische opleidingen. Toch wordt hier in Nederland nog maar weinig gericht onderzoek naar gedaan. Koomen gaat hier verandering in brengen door zich te richten op de kwaliteit, invloed, precieze werking en veranderbaarheid van deze relaties. De kwaliteit van professionele pedagogische relaties is van groot belang voor de ontwikkeling van kinderen met extra ondersteuningsbehoeften, uit bijvoorbeeld achterstandsituaties en risicogezinnen, en voor het welzijn van professionele opvoeders.

Bachelor- en masteronderwijs

Koomen begeleidde meer dan honderd studenten bij hun masterscripties en -stages in de klinische professionele master Orthopedagogiek en bij scripties in de research master Child Development and Education. Ze geeft onderwijs op het terrein van diagnostiek, sociaal-emotioneel functioneren, stoornissen, interventie in onderwijscontexten en leerkracht-leerlinginteractie. Ook als hoogleraar gaat ze bijdragen aan het bachelor- en masteronderwijs in de Pedagogische wetenschappen, de research master Child Development and Education en de Universitaire Pabo van Amsterdam.

Over Helma Koomen

Koomen is sinds 1999 werkzaam aan de UvA, achtereenvolgens als universitair docent en universitair hoofddocent bij de Afdeling Pedagogische en Onderwijswetenschappen (POW). Daarnaast is zij sinds 2020 als hoofdopleider nauw betrokken bij de organisatie, ontwikkeling en invulling van de nieuwe klinische post-masteropleiding Orthopedagoog-Generalist bij RINO Amsterdam. Voor haar komst naar de UvA was Koomen universitair docent bij de vakgroep Orthopedagogiek van de VU en onderzoeker Ontwikkelingspsychologie aan de VU en bij het Sophia Kinderziekenhuis. Koomen is tevens lid van de redactieraad van het Journal of School Psychology. Daarnaast werkt zij actief samen met Bureau Mind, waar zij bijdraagt aan de implementatie van het interventieprogramma LLInC voor leerkrachten en het bijpassende trainingsprogramma voor orthopedagogen en psychologen.

Over de Kohnstammleerstoel

De Kohnstammleerstoel is ondergebracht aan de Afdeling Pedagogische en Onderwijswetenschappen (POW) van de UvA en was als bijzondere leerstoel sinds 1992 gevestigd vanwege de Vereniging tot Bevordering van de Studie der Pedagogiek (VBSP). Onlangs is de Kohnstammleerstoel omgezet naar een reguliere leerstoel. De naam van de leerstoel verwijst naar de grondlegger van de pedagogische wetenschappen aan de UvA, Philip Kohnstamm.