Als hoogleraar Translationele microbiologie bestudeert Van Sorge bacteriële infectieziekten en kijkt ze naar het hele spectrum, van molecuul tot patiënt tot volksgezondheid. In haar onderzoek richt ze zich op het ontrafelen van de processen die leiden tot ernstige infecties. Van Sorge verwacht dat kennis opgedaan in dit onderzoek, kan helpen bij de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden en vaccins. Van Sorge is ook hoofd van het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (NRLBM). Hierdoor kan zij haar eigen onderzoek op een unieke manier combineren met onderzoek naar het voorkomen en de verspreiding van bacteriële infecties binnen en tussen populaties in Nederland.

Vaccin

Een speerpunt in het onderzoek van Van Sorge zijn de suikers op het oppervlak van bacteriën. Suikerkapsels zijn de meest bekende en bestudeerde suikers. Deze suikers helpen de bacterie te overleven in de gastheer, vooral in het bloed. Daarnaast worden deze suikerkapsels toegepast in vaccins, die zeer effectief zijn gebleken in het voorkomen van ernstige bacteriële infecties zoals hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. In het Rijksvaccinatieprogramma zijn momenteel vaccins tegen drie belangrijke bacteriële ziekteverwekkers opgenomen die op basis van suikerkapsels werken. Het NRLBM houdt al meer dan 60 jaar nauwgezet het voorkomen en de verspreiding van bacteriële ziekteverwekkers op nationaal niveau in de gaten, waardoor het effect en de werking van deze vaccins kan worden bestudeerd in samenwerking met het RIVM.

Er zijn echter andere bacteriesoorten die levensbedreigende infecties kunnen veroorzaken, zoals Staphylococcus aureus en groep A-streptokokken (Strep A). Helaas kan de strategie op basis van suikerkapsels niet gebruikt worden om infecties met deze pathogenen te voorkomen. ‘Er zijn echter veel meer suikers op het oppervlak van bacteriën dan alleen de suikers van het kapsel, die de basis kunnen vormen voor een vaccin. Momenteel is een van deze andere suikerstructuren op basis van ons onderzoek in ontwikkeling voor een Strep A vaccin. Ik ben daarom hoopvol dat er goede aanknopingspunten voor een vaccin te vinden zijn in het grote onontgonnen repertoire van bacteriële suikerstructuren’, aldus van Sorge.

Groep A-streptokokken

Van Sorge wil de komende jaren vooral meer aandacht vragen voor de Strep A infecties. ‘Deze bacterie behoort tot de top vijf pathogenen qua sterfte’, vertelt Van Sorge. ‘Wereldwijd overlijden jaarlijks meer dan een half miljoen mensen aan infecties veroorzaakt door deze bacterie, veel meer dan bijvoorbeeld malaria.’

Strep A kan een heel scala aan infecties veroorzaken, zoals keelontsteking maar ook bloedvergiftiging en de beruchte kraamvrouwenkoorts. Veelal overkomt het gezonde mensen van middelbare leeftijd, dertigers, veertigers en vijftigers. Van Sorge: ‘Het verloop van de ziekte is vaak heftig en kan zich zeer snel ontwikkelen. Ondanks de ernst van dergelijke infecties, hebben we momenteel geen betrouwbare data over het voorkomen van deze infecties in Nederland. Sinds begin 2019 hebben we daarom via het NRLBM met collega’s van het St. Antonius Ziekenhuis, het UMCU en het RIVM een pilotstudie opgezet om dit in kaart te brengen. Ingestuurde Strep A bacteriën worden genetisch onderzocht door het NRLBM om meer inzicht te krijgen in de kenmerken van deze bacteriën. Dit is van belang om te bepalen hoeveel ziektelast een toekomstig Strep A vaccin in Nederland kan voorkomen.’ Interessant is dat veel mensen Strep A bij zich dragen. Echter, zolang er een balans is tussen de bacteriën en het immuunsysteem blijven mensen gezond. Via haar onderzoek probeert Van Sorge te achterhalen welke componenten een rol spelen in het behouden maar ook in het verstoren van deze balans. ‘Het ontwikkelen van een Strep A vaccin staat hoog op de agenda van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Vanwege de wereldwijde impact van Strep A infecties en daarmee de grote winst die er te behalen valt, wil ik me hiervoor extra blijven inzetten.’