Onze mensen over … klimaatrechtspraak
Faculteit der Rechtsgeleerdheid
18 april 2024
Klimaat en mensenrechten
De Zwitserse KlimaSeniorinnen krijgen gelijk van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. De vereniging klimaatouderen stelde dat de Zwitserse regering hen onvoldoende heeft beschermd tegen de gevolgen van klimaatverandering. Volgens klimaatjurist Laura Burgers is de uitspraak in lijn met eerdere rechtszaken. ‘Ik zou stomverbaasd zijn geweest als het Hof zou hebben gezegd dat klimaat geen mensenrechtenkwestie is,’ zegt ze in NRC. ‘Twee weken geleden nog heeft het Gerechtshof in India dat weer bevestigd. Ook de Urgendazaak in Nederland was gebaseerd op mensenrechten. Ik was vooral benieuwd naar de argumentatie. Hoe ver zouden ze gaan?’
Volgens emeritus hoogleraar Ernst Hirsch Ballin hebben de Klimaseniorinnen inderdaad iets bereikt waar iedereen die aan de toekomst van de mensheid denkt, blij mee kan zijn: stilzitten en uitstellen van klimaatbeleid mag niet meer. Hij schreef een artikel op Nederlandrechtsstaat.nl.
Een rechter kan de aarde niet koelen
André Nollkaemper, universiteitshoogleraar Internationaal Recht en Duurzaamheid, erkent dat er een belangrijke rol is voor rechters in dit soort zaken. Maar hij ziet ook beperkingen. Een eerste beperking is volgens Nollkaemper dat er een beroep wordt gedaan op mensenrechten in een individuele zaak, terwijl de klimaatkwestie een veel complexer geheel is. ‘Het toewerken naar klimaatneutraal vraagt om ingrijpende maatschappelijke transformaties voor energie, industrie, voedsel, zorg, bouwen en wonen, die onderling verbonden zijn,’ schrijft hij in een opiniestuk in Dagblad van het Noorden. ‘Een tweede beperking is dat het mensenrechtenperspectief een mondiaal probleem reduceert tot een nationaal probleem.’
En tenslotte: ‘Een derde beperking is dat staten de doelstellingen – van opwarming tot maximaal 1,5 graden Celsius, 45 procent reductie van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraal rond 2050 – bewust in niet afdwingbare vorm hebben neergelegd.’ Nollkaemper ziet als belangrijkste boodschap van alle klimaatrechtspraak, dat de politiek aan zet is, en dat de tijd die daarvoor beschikbaar is snel verdwijnt.
Hittegolven
In de talkshow Sophie & Jeroen reageren klimaatjurist Laura Burgers en activist en rechtenstudent Hannah Prins op de uitspraak in de zaak van de Zwitserse klimaatoma’s. Op de vraag van Jeroen Pauw wat de sanctie voor Zwitserland inhoudt, legt Burgers uit: ‘Wat de rechter heeft gezegd is: er is een mensenrechtenschending geweest en Zwitserland moet nu in conclaaf met de rest van de Raad van Europa om te kijken hoe ze dat in de toekomst kunnen voorkomen.’
Ook hoogleraar Europees Recht Christina Eckes vindt de uitspraak van de rechters in Straatsburg baanbrekend. Bij RTL Nieuws legt ze uit: 'De rechters zeggen dat het recht op gezinsleven omvat dat je het recht hebt op een gezonde leefomgeving. Dat je het recht hebt dat jouw land genoeg doet om jou te beschermen tegen de nadelige gevolgen van klimaatverandering. Dat gaat dus heel ver.'