Archeologen van de Universiteit van Amsterdam presenteren in het rapport ‘Nieuw licht op Leithon’ de resultaten van de opgraving in Leiderdorp van een woonplaats uit circa  600-850 na Chr. De huizen lagen aan de oever van een riviertje. Het onderzoek is in 2013 uitgevoerd in het kader van de nieuwbouw naast het tennispark De Munnik en werd gefinancierd door de gemeente Leiderdorp en het Rijk. Alleen de terreindelen waar woningen zouden komen, zijn opgegraven. Het overige deel is als park  in de nieuwe wijk ingepast en wordt  een archeologisch rijksmonument. Met name de ruim 200.000 vondsten die als afval in het riviertje zijn gegooid vertellen verhalen van deze plek. 

Kratten vol met vondsten

In het met hout beschoeide riviertje zijn meer dan 200.000 vondsten verzameld. Bijzonder zijn de houten voorwerpen, leren schoenen, benen kammen en stukken touw. Voorwerpen van dergelijke materialen blijven alleen onder gunstige bodemomstandigheden bewaard. De kleibodem van Leiderdorp is hiervoor uitermate geschikt. Ook de vondst van diverse ijzeren gereedschappen en wapens, bronzen, zilveren en gouden metalen sieraden en munten is opvallend. Verder zijn er duizenden aardewerkscherven en stukken natuursteen, verschillende donutvormige gewichten van weefgetouwen, scherven van drinkglazen en ijzerslakken verzameld. Het grootste deel van de vondsten bestaat uit dierenbotten, vooral runderen, varkens, schapen, geiten en paarden, maar ook vissen. De botten vertellen ons onder andere wat voor vlees er op tafel kwam. Enkele stukken walvisbot zijn afkomstig van aan de kust gestrande dieren. Behalve voor hun vlees kunnen de botten zijn uitgekookt voor traanolie. Uit het riviertje komen ook verschillende menselijke skeletresten. Mogelijk heeft in de omgeving een grafveld gelegen waaruit een selectie van botten is ‘herbegraven’ in het riviertje als een vorm van voorouderverering.

Veelzijdige boeren-handelaars

Al deze vondsten samen vertellen ons over het dagelijks leven langs de oevers van het riviertje. Ook geven ze inzicht in de wijze waarop mensen gekleed waren en hun welstand. Er woonden hier boerengezinnen die naast het bewerken van hun akkers en het houden van vee zich met visvangst bezighielden. In de huizen op de oever werd niet alleen gewoond, maar ook wollen stoffen gemaakt. Niet alleen voor eigen kleding, maar wellicht ook als handelswaar. Ook was er een smid actief. Landbouw en handwerk waren niet de enige werkzaamheden van de bewoners, een deel ervan nam actief deel aan de omvangrijke handel waar het Nederlandse kustgebied bekend om was. Wijn, maalstenen en potten uit Duitsland werden via de Oude Rijn naar Engeland en Scandinavië verhandeld. Door die handel was het dorp voor die tijd zeer welvarend. Een buidel met zilveren munten en bronzen spelden was het eigendom van een speldenmaker. Is deze gevonden buidel verloren of om een andere reden in het riviertje terecht gekomen?

Leithon

Het dorp waar de huizen deel van uitmaakte heette ‘Leithon’. Deze naam wordt voor het eerst genoemd rond het jaar 900, maar is waarschijnlijk ouder. Rond 840 kwam er plotseling een einde aan het gebruik van dit deel van de oevers langs het riviertje. Waarom weten we niet. Was een zware stormvloed in 838 de oorzaak of waren het plunderende Vikingen die in deze periode onze streken onveilig maakten? In Leiderdorp zijn de resten van de huizen en het riviertje door een dikke laag klei afgedekt. De boeren verhuisden naar de locatie van het huidige dorpscentrum. Hier lag een hoge oever van de Oude Rijn, waarop beter gewoond kon worden.

Bewaren voor de toekomst

Woonplaatsen uit deze periode zijn in West-Nederland uitermate schaars, zeker in combinatie met een met afval opgevulde rivierbedding. De opgravingen laten zien wat dergelijke plekken kunnen vertellen over wonen, werken en begraven op de oevers van de Oude Rijn en zijriviertjes. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft de resterende terreindelen beschermd als archeologisch rijksmonument. Deze bescherming zorgt ervoor dat deze plek voor toekomstige generaties bewaard blijft. Als er om wat voor reden hier ooit weer opgegraven moet worden, zal dit met betere methoden en technieken gebeuren dan nu is gedaan. Dit levert nieuwe verhalen op. Er is immers niet één verhaal van het verleden, maar vele.  

Over de opgraving en de vondsten is in samenwerking met de Stichting Leiderdorps Museum een tentoonstelling in voorbereiding die in september 2018 geopend wordt in het nieuwe Leiderdorpse museum.

Bekijk hier meer foto’s van de vondsten: