Docent(en)

Marijn Moerman, MA
Mr. Thomas van Neerbos

Ingangseis

Beheersing van de Nederlandse taal.

Leerdoelen

In dit vak worden de studenten in 18 weken ingeleid in de kunst van het overtuigen, zoals deze ontwikkeld is in de klassieke en moderne retorica. Dit wordt ondersteund door de empirische bevindingen van de moderne cognitieve wetenschappen: van Aristoteles tot Kahneman, van enthymeem tot framing.

De studenten verwerven inzicht in de culturele waarde van de retorica en haar toepassing in samenleving. Ze ontwikkelen vaardigheden in het analyseren, voorbereiden en voordragen van een rede en/of betoog, of het nu gaat om een klassieke of actuele politieke rede, een preek of een pleidooi, een herdenking, lofzang of levensles.

Na voltooiing van de leergang zijn studenten in staat tot:

• Een beredeneerde beoordeling van de overtuigingskracht van een redevoering.
• Het uitvoeren van een kritische analyse van een betoog. Dit doen zij aan de hand van de door de spreker/auteur gehanteerde retorische overtuigingsmiddelen en technieken, zoals argumentatie, narratief, compositie, taal, stijl en voordracht.
• Het adequaat en retorisch verwoorden van deze analyse in een retorische kritiek.
• Het belang en gevaar van retorica in de samenleving te beseffen en daarover een ethisch standpunt te vormen.
• Het zelfstandig schrijven en voordragen van een retorisch betoog.
• Het in kaart brengen van hun sterke en verbeterpunten, de eigen retorische vaardigheid te onderhouden en persoonlijke overtuigingskracht verder te ontwikkelen.

Inhoud

In dit vak maken de studenten in 18 weken kennis met de kunst van het overtuigen, zoals deze ontwikkeld is in de klassieke en moderne retorica. Dit wordt ondersteund door de empirische bevindingen van de moderne cognitieve wetenschappen: van Aristoteles tot Kahneman, van enthymeem tot framing.

In de honoursmodule Retorica wordt de student onderwezen in de kunst van het overtuigen en het ontmaskeren van manipulatieve sprekerstechnieken. We bekijken en analyseren sprekers van vroeger en nu, lezen oude en nieuwe theorieën en er wordt geoefend met de eigen voordracht.

Er wordt grofweg op drie niveaus onderwezen. Ten eerste leert de student redevoeringen te analyseren op vele vlakken. Centraal hierbij staan de retorische driehoek (ethos, pathos, logos), argumentatie versus narratief, de keuze van woorden, beelden en emoties, alsmede de bewustheid van onze cognitieve vooringenomenheden. Aan de studenten wordt ook in ruime mate de gelegenheid geboden zichzelf te bekwamen in speechen. Hierbij schenken we, naast taal en stijl, ook aandacht aan stem, houding en tekstregie. De aandacht voor deze twee niveaus vindt voornamelijk plaats in het eerste blok.

In het tweede blok verkennen we het derde niveau, namelijk de metaretorica. Hierin bekijken we de gebieden waar retorica wordt gebruikt, hoe over retorica gedacht wordt en welke ethische overwegingen hieraan ten grondslag liggen. We zullen onder andere de ethiek, historische en actuele retorica, de werking van retorica in verschillende arena’s (politiek, justitie, ceremonie) en vraagstukken van waarheid en leugen behandelen. In het tweede blok is er ook steeds een praktisch component aanwezig, zodat de student zich kan blijven bekwamen in het spreken. Voorbeelden hiervan zijn een oefenrechtbank, een actualiteitendebat en het leren schrijven van pakkende politieke uitspraken voor de krant en op twitter. In het tweede blok zullen er verschillende gastdocenten aanwezig zijn die expert zijn in de verschillende retorische arena’s.

De leergang wordt afgesloten met een feestelijk speechdiner.

Onderwijsvorm

• Hoorcollege
• Werkcollege
• Veldwerk/excursie
• Presentatie/symposium
• Zelfstudie
• Zelfstandig werken aan bijv. project/scriptie
• Begeleiding/feedbackmoment
• Groepsproject

Toetsing

Halverwege het blok zal een geschreven analyse van een redevoering worden ingeleverd, waarin het tot dan toe geleerde toegepast wordt op de rede. Elke student werkt met een partner, van wie onder andere ook de analyse moet worden geanalyseerd ter feedback. Deze feedback telt mee voor het cijfer voor de analyse. In bijzondere themagroepen verkennen de studenten daarnaast in dit vak intensief en met medewerking van één van de docenten een zelfgekozen thema (bijvoorbeeld de relatie tussen taal en waarheid, ethische aspecten van de retorica zoals liegen, manipulatie of ophitsen, comperatieve retorica, effectief flirten) om dit thema aan het eind van de leergang als groep retorisch te presenteren. Ook wordt een eindverslag van het onderzoek ingeleverd. Het vak wordt afgerond met een meesterproef, waarin de studenten de in het vak verworven kennis en vaardigheden dienen te verwerken. Deze meesterproef kan bestaan uit een essay, een optreden op TedX, een ingezonden stuk in een krant of blad of een anderszins retorisch werk.

De participatie en uitvoering van opdrachten/oefeningen (o.a. bijzondere bijdragen) rondom de colleges, speechopdrachten en de praktijklessen dragen voor 25% bij aan het eindcijfer, de prestaties en het eindverslag van de themagroepen voor 25%, de analyse voor 25% en de meesterproef, inclusief de opzet en onderbouwing, draagt voor 25% bij aan het eindcijfer.

Let op: wij hanteren een aanwezigheidsplicht van ten minste 85%. Dat betekent dat er zonder gevolgen 4 colleges gemist mogen worden. Indien er, met goede reden, tot 6 colleges gemist worden, dan dient dit gecompenseerd te worden met een extra opdracht. Bij een afwezigheid van meer dan 6 keer wordt de deelname aan het vak beëindigd.

Inleverdata:

1.     Analyse: 

2.     Opzet meesterproef (ong. 1 A4):

3.     tussenverslag themagroep: 

4.     Meesterproef: deadline essay of vrij retorisch werk: 

5.     Themagroeppresentatie: 

6.     Themagroep eindverslag en cijfers: 

7.     Portofolio op orde: 

Aantal deelnemers

Maximaal 35

Onderwijstijden

Zie Datanose (1e sem) en Datanose (2e sem) voor het rooster. ( let op: het vak wordt zowel op de maandag als op de woensdag gegeven).

Studiemateriaal

Op basis van teksten uit een handboek (Corbett & Connors, Classical Rhetoric for the Modern Student), een leerboek (Burger en De Jong, Handboek Stijl, vele artikelen, beeldmateriaal, en klassieke of actuele redevoeringen, wordt op twee dagen per week (2 x 3 uur, maandagavond en woensdagochtend) college gegeven en oefeningen gedaan. Aan bod komen belangrijke leerstukken in de theorie van de klassieke retorica, relevant empirisch onderzoek uit de cognitieve wetenschappen met betrekking tot het innerlijk overtuigingsproces, en oefeningen tot het verwerven van vaardigheid in het schrijven en voordragen van een retorisch betoog. De verhouding praktijk en theorie is 50/50.

Kosten

Kosten voor de student bestaan uit alle kosten gemaakt voor de eigen meesterproef of themagroepopdracht. Deze kosten heeft de student zelf in de hand en hoeven zodoende niet gemaakt te worden, maar bestaan normaliter uit de aanschaf van kleine presentatierekwisieten.

Aanmelden

1e jaars (of hoger) Honours studenten van UvA, VU en AUC kunnen deelnemen aan deze reeks. Aanmelding is mogelijk vanaf 3 december 10.00u tot en met 7 december 2019 12.00u via het formulier dat zal verschijnen op Honoursmodules IIS.

Toezegging is op willekeurige basis. Als er nog plekken beschikbaar zijn kunnen studenten zich na 8 december nog inschrijven maar let op: plaatsing is niet garandeerd.

Opmerkingen

Let op: het is een 12 EC vak. Dat betekent een vrij grote studiebelasting. Houd hier rekening mee voordat je je aanmeldt.

Contactgegevens

retoricahonours@gmail.com   (Thomas van Neerbos / Marijn Moerman) of Honours-iis@uva.nl