Iedereen weet dat emoties een belangrijke rol spelen in hoe we op anderen reageren. Denk maar eens aan hoe snel een meningsverschil met een dierbare kan omslaan in een felle woordenwisseling. Maar hoe zit het eigenlijk als deze emoties worden veroorzaakt door dingen die niets met de andere persoon te maken hebben, bijvoorbeeld de ergernis over een file of een parkeerbon. Onderzoekers spreken in dat soort gevallen van "incidentele emoties", omdat ze in gang worden gezet door gebeurtenissen die los staan van de interactie. Het blijkt dat incidentele emoties zich regelmatig voordoen in onze contact met anderen, al zijn we ons daar niet altijd even bewust van.

Negatieve emoties belemmeren het vertrouwen

Het onderzoeksteam keek daarom of incidentele emoties ook van invloed kunnen zijn op het vertrouwensgedrag en op de hersennetwerken die voor de ondersteuning van sociale cognitie van belang zijn. Dat deden ze door middel van een experiment waarbij de zogenaamde ‘threat-of-shock’-methode werd toegepast op proefpersonen. De proefpersonen werden hierbij gedreigd met milde maar onaangename elektrische schokjes, die ze echter slechts af en toe toegediend kregen. Eerder onderzoek toonde al aan dat met deze dreiging anticiperende angst wordt opgewekt. 

Tijdens het experiment werden deelnemers gevraagd om een vertrouwensspel te spelen, waarbij ze moesten beslissen hoeveel geld ze wilden lenen aan een vreemde. Die vreemde kon vervolgens het geleende bedrag of terugbetalen of zelf houden. Hierbij ontdekten de onderzoekers dat het vertrouwen bij de deelnemers aanzienlijk lager lag als zij bang waren om een schok te krijgen, zelfs als die dreiging niets te maken had met hun vertrouwensbeslissing. 

Verstoorde activiteit en connectiviteit van de hersenen 

Tijdens het spel registreerde het team de hersenactiviteit van de deelnemers door middel van MRI-scans. Op het moment dat de deelnemers zich bedreigd voelden bij het nemen van vertrouwensbeslissingen, bleek dat het deel van de hersenen dat sterk betrokken is bij begrip voor de opvattingen van anderen – de temporopariëtele junctie (TPJ) – sterk werd onderdrukt. Voelden ze zich veilig, dan bleef dat effect achterwege. De negatieve emoties zorgden er ook voor dat de verbinding tussen de TPJ en de amygdala (betrokken bij het aansturen en verwerken van veschillende emoties) aanzienlijk werd onderdrukt. Bovendien voorspelde de kracht van de connectiviteit tussen de TPJ en andere belangrijke sociale cognitiegebieden hoezeer de deelnemers anderen vertrouwden. Deze relatie tussen hersenactiviteit en gedrag werd tenietgedaan toen de deelnemers zich angstig voelden.

'De resultaten laten zien dat negatieve emoties onze sociale interacties, en specifiek ons vertrouwen in anderen, aanzienlijk kunnen beïnvloeden.'

‘De resultaten laten zien dat negatieve emoties onze sociale interacties, en specifiek ons vertrouwen in anderen, aanzienlijk kunnen beïnvloeden’, aldus Engelmann. ‘Ze onthullen ook de onderliggende effecten van negatieve emoties op het hersencircuit: ze onderdrukken de sociaal cognitieve neurale mechanismen die belangrijk zijn voor het begrijpen en voorspellen van het gedrag van anderen.’ Dit duidt er volgens Engelmann op dat negatieve emoties belangrijke consequenties kunnen hebben voor de manier waarop we sociale interacties aangaan. ‘Gezien de recente politieke ontwikkelingen in het Verenigd Koninkrijk en de naderende verkiezingen voor het Europees Parlement, klinkt er ook een waarschuwing door in de resultaten: negatieve emoties, ook al zijn ze incidenteel, kunnen verstorend werken op de manier waarop we belangrijke maatschappelijke beslissingen nemen, inclusief ons stemgedrag.’

Publicatiegegevens

Engelmann, JB, Meyer, F, Ruff, CC, Fehr, E, "The Neural Circuitry of Emotion-Induced Distortions of Trust" in Science Advances (13 maart 2019). DOI: 10.1126/sciadv.aau3413